Dünya Sıfır Atık Günü'nde Türkiye'nin Atık Sorunu Anlatıldı

Ali Haydar Çelik, yaptığı açıklamada geri dönüşebilen atıkların insan sağlığına, doğada yaşayan canlılara, hatta bitki örtüsüne ve floraya etkisini değerlendirmek, daha sağlıklı, yaşanabilir ve sürdürülebilir bir çevre için neler yapılması gerektiğine dair görüşlerimizi paylaşmak istiyoruz.Kapitalist üretim sisteminin, sadece kar odaklı bir anlayışla çalıştığı, çevre kirliliğinin ve israfın göz ardı edildiği günümüzde yaşıyoruz. Bu sistemin ortaya çıkardığı çevre kirliliği, tüm dünyayı etkileyen bir sorun haline geldi. Ancak, bu sorunun çözülmesi noktasında adımlar atmanın çok kolay olmadığını görmekteyiz. Atıkların doğru bir biçimde ayrıştırılması, çevreyi koruyacak şekilde yönetilmesi ve ekonomik olarak yeniden dönüştürülmesi konusunda toplumsal bilincin yeterli seviyede olmadığı açıkça ortada.

Ülkemizde oluşan atıkların sağlıklı bir biçimde toplanıp ayrıştırılamaması ve buna ek olarak milyonlarca tonluk atıkların gemilerle ülkemize sokulması, ciddi bir çevre sorunu yaratmaktadır. 2023 yılında, Greenpeace verilerine göre, Avrupa Birliği ülkeleri ve İngiltere, Türkiye’ye toplamda 456.507 ton plastik atık göndermiştir. Bu, günlük olarak 125 çöp kamyonuna denk gelmektedir. Türkiye, Avrupa’nın en büyük atık çöplüğü haline gelmişken, bu durumu kabul etmek oldukça üzücüdür.

Türkiye, 2017 yılında başlattığı sıfır atık projesiyle bu soruna çözüm aramıştı. Ancak, gelinen noktada proje beklenen etkiyi yaratamamış ve başlangıçtaki hedeften çok uzak bir seviyeye gerilemiştir. Proje ilk başladığında çok büyük bir umut ışığıydı, ancak yetersiz uygulama ve denetim nedeniyle başarılı olamamıştır. Sadece Avrupa ülkelerinden gelen plastik atıkların geri dönüşümünü sağlamak amacıyla atık ithal edilmesi de bu durumu daha da kötüleştirmiştir. Geri dönüşüm tesisleri yeterli hammaddeden yoksun olmasına rağmen, ülkemiz adeta bir çöplüğe dönüştürülmüştür.

2017 yılında çıkarılan yönetmelik, geri dönüşüm yetkisini belediyelere verirken, sonraki yıllarda yapılan değişikliklerle bu yetki kısıtlanmış ve atık toplama çalışmaları kontrolden çıkmıştır. Bu süreçte herkesin serbestçe alıp satabileceği bir ticari alana dönüşen atık toplama sektörü, çevre kirliliğine yol açmaktadır. Kontrolsüz bir şekilde toplanan atıklar, atık yönetiminin amacına ters düşmekte ve çevre kirliliğini önlemeyi imkansız hale getirmektedir. Mevcut haliyle atık toplama ve ayrıştırma çalışmaları, çevreyi korumak için yeterli olmaktan çok uzak kalmaktadır. Bu nedenle, atıkların düzenli ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi için yeni yasal düzenlemelere ve toplumsal bilincin artırılmasına ihtiyaç vardır.

Sıfır Atık hedefine ulaşmanın en temel yolunun, atık yönetimi konusunda daha fazla inisiyatifin belediyelere verilmesi olduğu açıktır. Belediyeler, atık yönetimi altyapısına sahip olup, atıkların doğru bir şekilde ayrıştırılması için daha etkili bir sistem kurabilir. Kağıt, plastik, cam ve metal gibi geri dönüştürülebilir atıklar için ayrı toplama kutularının belediyeler tarafından oluşturulması, bu süreci daha kolay ve verimli hale getirecektir. Ayrıca, belediyelere atık toplama, taşıma ve ayrıştırma işlemleri için gerekli destekler sağlanmalıdır. Şehirlerdeki belediyeler, mevcut birimlerle atık toplama konusunda gayret gösterse de, disiplinsiz ve kontrolsüz toplama yöntemleri nedeniyle yeterli sonuç alamamaktadır. 2017 yılında çıkarılan yönetmelik, geri dönüşüm konusunda sınırlı başarı sağlamış ve sadece atıkların %25’inin bertaraf edilmesini sağlamıştır.Bu bağlamda, önümüzdeki süreçte belediyeler, çevre dernekleri ve ilgili paydaşların birlikte çalışarak, ortak akıla dayalı yeni bir geri dönüşüm yasası hazırlaması gerekmektedir. Atıkların doğru bir biçimde ayrıştırılması, çevreye zarar vermeden geri dönüşüm tesislerinde işlenmesi ve ekonomiye kazandırılması için güçlü bir yasal çerçeve oluşturulmalıdır. Bu yeni yasal düzenlemeler, atık yönetimi konusunda daha etkili ve disiplinli bir sistemin kurulmasına olanak tanıyacaktır.Daha sağlıklı, daha temiz ve daha yaşanabilir bir çevre için tüm yurttaşlarımıza çağrıda bulunuyoruz. Çevreye, doğaya ve yaşama duyarlı herkesin bu mücadeleye katılmasını istiyoruz. Çevre Derneği olarak, çevre bilincinin artırılması ve sıfır atık hedefine ulaşılması adına her türlü katkıya açığız. Unutmayalım ki, ambalaj atıkları çöp değildir, doğru bir şekilde ayrıştırılıp yeniden kullanılabilir.

Ajans Expres Gazetesi